DE
FACTO

 

 

- Edito: Onze beste wensen voor 2009

- Financiële sectoranalyses

- Personeelskengetallen

- Bevraging gebouwenpatrimonium

- Tien jaar Sociale Maribel

- Sectorale ledenvergadering bijzondere jeugdbijstand

- MVO – netwerktafel competentiemanagement

- Studiedag: Geprangd tussen aansprakelijkheid en verantwoordelijkheid

- Deze maand in het Tijdschrift voor Welzijnswerk

- Overzicht informatieven november 2008

- Colofon

 

 

 

 

 

Laten we samen met u nu reeds vooruit kijken naar 2009. We doen dit met enige voorzichtigheid omwille van de onstabiele situatie en de economische recessie en we formuleren slecht enkele uitdagingen voor de welzijnssector in Vlaanderen.

 

Op de korte termijn mogen we de gevolgen van de huidige economische malaise niet onderschatten. Wie van een uitkering leeft, ziek is, alleenstaand of werkloos is en een grote kinderlast draagt, loopt vandaag grote risico’s. De welzijnsvoorzieningen kennen deze mensen en we zullen in het bijzonder aandacht hebben voor signalen en vragen van deze mensen!

 

 

Maar ook voor initiatiefnemers dreigen onzekere tijden. De drie indexen en de energierekening van 2008 hebben pijn gedaan. Niet alle inkomsten uit subsidies zijn correct gekoppeld aan de index. En de gezondheidsindex houdt geen rekening met de prijzen voor energie.

Grote infrastructuurwerken moeten wachten. Onzekerheid is geen vruchtbare voedingsbodem voor beslissingen in investeringsdossiers. Nochtans zijn er redenen om te investeren. De infrastructuur is eerder oud en veroudert nog. 43% van de voorzieningen investeert minder dan ze afschrijft. En de VIPA-subsidies die nauwelijks voldoende zijn om de helft van de kosten te dekken, overtuigen de directie en het bestuur niet om risico’s te nemen!

 

 

Initiatiefnemers in onze sectoren weten de tering naar de nering te zetten. Het devies is: “Met karige middelen een zo optimaal mogelijk zorg bieden.” Creatief oplossingen zoeken in de bedrijfsvoering is noodzaak. Continu moeten we op zoek naar verbetering, verandering en vernieuwing. We sluiten hiermee perfect aan op de brede en wereldwijde golf van innovatie.

 

Zo vormt de introductie in 2009 van het persoonsgebonden budget (PGB) in de sector personen met een handicap een zeer bijzondere uitdaging voor de hulpverleners en hun organisaties. Ook zal de roep naar evidence based werken in de jeugdhulpverlening wellicht sterk doorklinken in de nieuwe plannen waarmee minister Steven Vanackere naar het Vlaams Parlement stapt in het voorjaar van 2009.

 

 

De ontwikkelingen op de arbeidsmarkt zullen steeds meer nieuwe ideeën inzake Human Resources Management van ons vergen. Enkele cijfers: tegen 2013 zullen 55.000 banen extra nodig zijn in de welzijns- en gezondheidssector. Meer dan een op vier van de nieuwe banen worden gerealiseerd in onze sectoren.

 

De voorbije tien jaar verdubbelde het aantal werknemers boven de 50 jaar. Eén op vijf is vijftigplusser. Onze voorzieningen zullen steeds meer geconfronteerd worden met deze demografische druk. De komende tien jaar moeten 70.000 personen worden vervangen. Met een arbeidsreserve in Vlaanderen van 180.000 betekent dit dat we niet langer de groei van de sector en de natuurlijke afvloei kunnen opvangen met jonge kandidaten. We zullen meer jongeren moeten aanmoedigen voor een job in onze voorzieningen. En we moeten investeren in vorming van onze medewerkers om ze inzetbaar te houden.

 

We zullen langer werken moeten bevorderen, aandacht hebben voor een andere organisatie van het werk en uitdrukkelijk kiezen voor een divers (kleurrijk) aanwervingsbeleid.

 

 

Een laatste uidaging vormt het bestuur van de vzw’s. Het privaat initiatief in de zorgsector wordt decentraal en lokaal georganiseerd en speelt met zeer verscheiden en originele concepten en met grote autonomie in lokale beleidsvoering via de vzw-structuur in op behoeften van de bevolking. Om de continuïteit van dit concept veilig te stellen moet versterkt werk worden gemaakt van een gedragenheid van de bestuursorganen door de samenleving. Wij moeten nadenken over het versterken van de legimitatie van de raden van bestuur, die toch de dragers zijn van het particulier initiatief.

 

De overgrote meerderheid van onze voorzieningen verwijzen naar de christelijke identiteit als inspiratiebron. Maar in de huidige Vlaamse samenleving is dit niet voldoende om ons respect voor de waarden van onze gebruikers, onze personeelsleden en medeburgers te bewijzen. Daarom onze inzet voor actief pluralisme. Door gebruikers en personen uit de lokale gemeenschap op te nemen als lid van de raad van bestuur realiseren we een effectieve en onmiskenbare maatschappelijke verankering van ons zorgaanbod.

Deze evolutie naar meer participatie in het bestuur moet zeker parallel verlopen met een beweging naar optimalisatie door schaalgrootte. Schaalgrootte kan nodig zijn, maar is echter nooit een doel op zich!

 

 

U kan alvast op onze vereniging rekenen!

 

Frank Cuyt                                         Theo Rombouts

Algemeen directeur                         Algemeen voorzitter

 

 

 

 

 

 

 

Naar jaarlijkse gewoonte voerde het Vlaams Welzijnsverbond een financiële analyse uit binnen de verschillende aangesloten sectoren. Kort na de zomer van 2008 werden de resultaten van de sector gehandicaptenzorg al voorgesteld, met dank aan Dexia. In het najaar van 2008 kwamen de sectoren bijzondere jeugdbijstand en kinderopvang, beide analyses in eigen beheer, aan bod. We vatten de voornaamste vaststellingen hier kort samen en geven ook enkele cijfers. Binnenkort maken we ook nog werk van de analyse voor de sector gezinsondersteuning, eveneens in eigen beheer.

 

De 3 sectoren worden gekenmerkt door een gezonde balansstructuur met vrij veel eigen vermogen, een lage financiële schuldgraad en een positief bedrijfskapitaal. Daarnaast behaalt elke sector reeds enkele jaren een positief resultaat van het boekjaar.

 

 

Voor de sector gehandicaptenzorg kunnen we uit de cijfers afleiden dat er in 2007 vrij veel werd geïnvesteerd, een positief gegeven voor de continuïteit van de sector. Vanaf volgend jaar kunnen er grote wijzigingen verwacht worden in de cijfers van de sector ten gevolge van de alternatieve VIPA-financiering. De effecten hiervan zullen onder meer tot uiting komen in de balansstructuur, met een daling van de solvabiliteit en een toename van de financiële schuldgraad. Op basis van de huidige financiële situatie lijkt de sector globaal goed gewapend om dit nieuwe financieringssysteem te doorstaan.

 

 

Binnen de sector bijzondere jeugdbijstand zien we duidelijk het effect van de verhoging van de werkingsmiddelen vanaf het boekjaar 2007. Zo neemt het resultaat van het boekjaar sterk toe en scoort de sector goed op een aantal financiële ratio’s. Ook hier zien we een hogere investeringsactiviteit in 2007.

 

 

Voor de sector kinderopvang werden er dit jaar heel wat inspanningen geleverd om de steekproef te vergroten. En met resultaat! Meer dan 10 bijkomende voorzieningen vulden hun financiële gegevens voor het jaar 2007 in en kunnen op termijn ook in de steekproef opgenomen worden. Wat betreft de cijfers zien we ook hier een verbetering van het resultaat van het boekjaar en van enkele financiële ratio’s. De investeringen in 2007 waren daarentegen heel beperkt. Voor 2008 zullen de resultaten van deze sector hoogstwaarschijnlijk een negatieve evolutie vertonen ten gevolge van het indexmechanisme dat hier van toepassing is.

 

 

 

Over de 3 sectoren heen komen telkens dezelfde knelpunten naar voor: de personeelskosten blijven hoog en laten slechts een beperkte ruimte voor de werking, het loonplafond van de Sociale Maribel is ontoereikend en de infrastructuur van de voorzieningen heeft in vele gevallen een hoge leeftijd, wat investeringen in de komende jaren noodzakelijk maakt.

 

Wij danken alle voorzieningen die hebben deelgenomen aan de financiële analyse en wij blijven uiteraard de financiële situatie van de voorzieningen opvolgen.

 

INFO: Steven De Looze, tel. 02 507 01 22

 

 

 

 

 

 

De eerste editie van de bevraging personeelskengetallen heeft ons heel wat geleerd over de duidelijkheid en de functionaliteit van de verschillende aspecten en Excelbestanden van de bevraging. Voor de tweede editie zullen we de bevraging dan ook bijsturen waar nodig.

 

Verder zullen we dit jaar zoveel mogelijk tegemoetkomen aan de vragen en verwachtingen die de deelnemers formuleerden na de voorstelling van de resultaten over het jaar 2007. Daartoe vragen we een beperkt aantal extra gegevens op, onder meer over het aantal bruggepensioneerden.

 

 

Een grotere aanpassing is echter het feit dat we in het ondersteuningsbestand bij de bevraging linken leggen tussen verschillende gegevens. De deelnemers zullen daardoor extra informatie krijgen, zonder dat ze zelf meer inspanningen moeten leveren. Bijvoorbeeld: wat is de gemiddelde leeftijd van de vrouwen? En van de mannen? Hoe zit het met de man-vrouwverdeling bij de leidinggevenden? Hebben mannen een hogere anciënniteit dan vrouwen?

 

We willen daarom aandringen bij de deelnemers om gebruik te maken van het ondersteuningsbestand bij de bevraging. Vorig jaar heeft reeds 80% van de deelnemers dit gedaan. Het invullen van de bevraging wordt voor u eenvoudiger én u krijgt ook meer informatie. 

 

We hebben intussen de bevestiging gekregen dat Acerta, Partezis en AVW dit jaar opnieuw zullen meewerken aan de bevraging door gegevens aan te leveren aan de voorzieningen. Op deze manier worden de inspanningen die u zelf moet leveren tot een minimum beperkt.

 

Vanzelfsprekend zullen we na deze bevraging het jaar 2008 kunnen vergelijken met 2007 en zullen de deelnemers een eerste evolutie kunnen zien in de eigen cijfers.

 

 

We hopen dit jaar ook nog een aantal nieuwe voorzieningen warm te maken voor deelname aan deze bevraging, zodat we onze steekproef verder kunnen uitbreiden. Geïnteresseerden kunnen op de website de resultaten van 2007 nog even bekijken of kunnen voor meer informatie contact opnemen met de staf van het Verbond (stafmedewerkers sociaal recht of financieel beleid).

 

Leden van het Vlaams Welzijnsverbond kunnen zich nu inschrijven voor de bevraging 2008 en dit uiterlijk tot 15 januari 2009. Begin 2009 bezorgen we u dan de bestanden en een handleiding bij de bevraging.

 

INFO: Steven De Looze, tel. 02 507 01 22

 

 

 

 

 

 

Voorzieningen in welzijn en gezondheid moeten een beleid voeren uitgaande van beperkte financiële middelen. Een tekort aan financiële slagkracht heeft in vele gevallen een uitwerking op de infrastructuur waarmee de voorzieningen moeten werken. Veel gebouwen zijn verouderd en voldoen niet meer aan de eisen van vandaag.

 

Daarom slaan we met vijf koepels de handen in elkaar. Het Vlaams Welzijnsverbond, het Verbond Sociale Ondernemingen (VSO), het Verbond der Verzorgingsinstellingen (VVI), de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) en het Verbond van Openbare Verzorgingsinstellingen (VOV) willen samen ijveren voor een aan de actuele noden aangepaste infrastructuur in alle sectoren binnen welzijn en gezondheid.

 

 

We hebben een bevraging ontwikkeld onder de noemer ‘Bevraging naar de toestand van het gebouwenpatrimonium in welzijn en gezondheid’. Via deze bevraging willen we zicht krijgen op alle gebouwen die eind 2007 binnen de voorzieningen in gebruik waren. We kijken hierbij zowel naar de gebouwen in eigendom, als naar de gebouwen die via huur of erfpacht in exploitatie zijn.

 

Op basis van concrete cijfers over bijvoorbeeld de leeftijd van de gebouwen, kunnen we in de toekomst problemen – zowel globaal als sectoraal – aankaarten bij de overheid. De vijf koepels willen met het oog op de komende Vlaamse verkiezingen een gezamenlijk memorandum opstellen, dat gebaseerd is op de verzamelde gegevens en dat inzoomt op de globale infrastructuurproblematiek binnen welzijn en gezondheid. Als concrete output streven we naar een item over infrastructuur in het volgende Vlaamse regeerakkoord. Specifieke verwachtingen per sector kunnen gaandeweg geformuleerd worden, wanneer we de cijfers van naderbij bestuderen.

 

Als streefdatum om klaar te zijn met dit project wordt 1 april 2009 vooropgesteld. Het is de bedoeling om de bevraging in de toekomst elke 3 à 5 jaar te herhalen.

 

 

We hebben geprobeerd om de bevraging zo eenvoudig mogelijk te houden. Voor meer informatie en om deel te nemen aan de bevraging kunnen leden hier doorklikken naar onze website.

 

We verwachten de ingevulde bestanden terug tegen 31 januari 2009. We hopen op een grote respons.

 

INFO: Steven De Looze, tel. 02 507 01 22

 

 

 

 

 

 

 

Voor elke werknemer uit de social profit, die minstens een halftijds contract heeft, wordt per trimester een vermindering van de sociale zekerheidsbijdrage (momenteel zo’n 355 euro) in het fonds van de betrokken (sub)sector gestort. Met deze middelen kunnen de sociale partners (vertegenwoordigers van de werkgever en werknemers) werkgelegenheidsprogramma's ontwikkelen en (paritair) beheren voor de instellingen en organisaties van deze sectoren.

 

 

In de huidige financiële en economische context is de social profit één van de meest performante sectoren op het vlak van werkgelegenheidscreatie: ze kent een groei die dubbel zo groot is als het nationaal gemiddelde. Het Sociale Maribelsysteem speelt hierbij een doorslaggevende rol: elke euro bijdragevermindering van de Sociale Maribel wordt onmiddellijk in werkgelegenheid omgezet!

 

Op 10 jaar tijd werd het aantal door de Sociale Maribel gecreëerde jobs vertienvoudigd. De aldus gecreëerde werkgelegenheid maakt het mogelijk om in de betrokken sectoren de werkdruk op de werkvloer te verlagen en de kwaliteit van de dienst- en hulpverlening te verbeteren en te versterken.

 

De financiering van de door de Sociale Maribel gecreëerde jobs vertegenwoordigt uiteindelijk slechts een netto-kost van 20% voor de overheid (terugverdieneffect van meer dan 80% aan sociale zekerheidsbijdragen, belastingen en uitgespaarde werkloosheidsuitkeringen). De Sociale Maribel maakt het dus mogelijk bijkomende werkgelegenheid te creëren met een minimum aan investering van publieke middelen.

 

 

Naar aanleiding van deze terugblik werd ook de vraag gesteld of het systeem in de toekomst kan blijven overleven? De financieringswijze werd gedurende vier jaar niet meer bijgestuurd. Dit maakt dat men door de gestage verhoging van de arbeidskost voor de verscheurende keuze staat: ofwel creëert men minder werkgelegenheid, ofwel wordt de bestaande werkgelegenheidskost steeds minder gedekt.

 

De behoefte aan collectieve dienstverlening blijft echter belangrijk. En tegen een achtergrond van de economische crisis, kan de social profit een belangrijke bron zijn van werkgelegenheidscreatie. In deze context kan men zich niet permitteren om een performant werkgelegenheidscreërend middel als de Sociale Maribel terug te schroeven! De regering is overtuigd van het feit dat in tijden van crisis een belangrijke investering in de openbare sector nodig is. Eén van de beste openbare investeringen is zonder twijfel de creatie van werkgelegenheid in de social profit: duurzaam én nuttig.

 

 

Daarom eist de sector het verzekeren van de duurzaamheid van het systeem door een indexering van de dotaties; bijkomende middelen voor werkgelegenheidsgroei door een hogere dotatie; een gelijke behandeling van de social profit en de profitsector; een garantie op de overschrijving van 100% van de voorziene dotatie elk trimester; een vereenvoudiging van de berekeningswijze van de dotaties; versoepeling van de termijn waarbinnen de dotaties moeten gebruikt worden in functie van een realistische werkgelegenheidscreatie; en de verhoging van de middelen voor de sociale fondsen om de beheerscapaciteit te verhogen en de administratieve overlast te verminderen.

 

INFO: Veerle Degrande, tel. 02 507 01 30

 

 

 

 

 

 

 

Op de ledenvergadering van de sector bijzondere jeugdbijstand op 11 december 2008 overliep sectorvoorzitter Filip Maertens de werkzaamheden van het voorbije jaar. Daarbij werd ingezoomd op een aantal thema’s, zoals de financiële toestand van de voorzieningen en de stand van zaken rond de toegangspoort Integrale Jeugdhulpverlening.

 

Steven Delooze, stafmedewerker financieel beleid van het Vlaams Welzijnsverbond, gaf een toelichting bij de financiële analyse van de voorzieningen bijzondere jeugdbijstand 2007 en overliep de belangrijkste criteria van 2003 tot en met 2007.

 

Sectorcoördinator Jan Bosmans gaf een stand van zaken rond de toegangspoort Integrale Jeugdhulpverlening, bracht het standpunt van het Vlaams Welzijnsverbond in herinnering, en ging dieper in op het advies van de adviesraad en het overleg over deze toegangspoort met minister Vanackere.

 

 

Tot slot van de vergadering konden de deelnemers luisteren naar minister Vanackere, die zijn visie toelichtte op een verder perspectief voor de jeugdzorg. Aan de hand van een evaluatie van de zes beleidsprincipes van het huidig globaal plan reflecteerde hij samen met de zaal over een aantal wezenlijke topics als preventie, werkprincipes voor de jeugdzorg, flexibiliteit, uitbreiding en programmatie, instroom-doorstroom-uitstroom en ten slotte over de wetenschappelijke opvolging van de werking en methodieken.

 

Minister Vanackere stelde dat hij de ambitie heeft om voor dit nieuw plan voor de Bijzondere Jeugdzorg steun te krijgen over de verschillende politieke partijen heen. Het is de bedoeling dit plan in het voorjaar van 2009 aan het Vlaams Parlement voor te leggen.

 

INFO: Jan Bosmans, tel. 02 507 01 24

 

 

 

 

 

 

Vandaag de dag hebben competenties een voedingsbodem gevonden in veel voorzieningen. Competenties vormen er als het ware een link tussen het personeel (met 'goesting' om te ontwikkelen) en de organisatie (met 'ambitie' voor resultaten) en dienen als een voertaal tussen beide. MVO – maatschappelijk verantwoord ondernemern – is daarbij niet ver af. MVO is immers een proces van mentaliteitsverandering, waarbij nieuwe competenties van de medewerkers gevraagd worden. Met de netwerktafel rond competentiemanagement wilden we daarom nagaan hoe voorzieningen omgaan met het beheer van competenties.

 

Voorzitter van de netwerktafel over competentiemanagement was Geert Vannieuwenhuyze van De Lovie. Verder nodigden we Jos Billen (Adoria Consultancy) uit om een aantal theoretische concepten toe te lichten. Er waren een 15-tal deelnemers voor deze netwerktafel. Zij hadden ter voorbereiding op de netwerktafel een kleine opdracht ingediend waarin ze een antwoord gaven op vragen zoals: Wat was de aanleiding voor competentiemanagement? Welke resultaten zijn reeds geboekt? Wat zijn de knelpunten en de hefbomen?

 

 

Uit de ingestuurde opdrachten werden 4 cases geselecteerd. Wat was de aanleiding om te werken rond competentiemanagement? Waar liggen de prioriteiten van het beleid rond competentiemanagement? Hoe verhouden functies en competenties zich tot elkaar? Hoe worden functiekaarten ontwikkeld? Hoe verhouden competentiemanagement en coachen zich tot elkaar? Hoe competenties ontwikkelen via coachen?

 

Elk van deze cases werd eerst toegelicht door een vertegenwoordiger van de voorziening. Vervolgens was er ruimte voor vragen en reflectie door de andere deelnemers. Tenslotte vulde Jos Billen elke topic aan met een aantal theoretische elementen. Het resultaat van deze boeiende namiddag kan u in een uitgebreid verslag terugvinden op de website van het Vlaams Welzijnsverbond in het luik MVO. U vindt er naast het verslag ook alle ingestuurde cases van de deelnemers.

 

 

Binnenkort organiseren we de netwerktafel energie en in maart volgt de netwerktafel over diversiteit. Hierover verneemt u later meer.

 

INFO: Steven De Looze, tel. 02 507 01 22

 

 

 

 

 

Het volledig programma, de praktische inlichtingen en de inschrijvingsmodule staat ondertussen online op onze website, voorlopig alleen voor leden. Zij krijgen op deze manier voorrang bij de inschrijving. Binnenkort wordt deze module ook voor niet-leden opengesteld. Wie zeker wil zijn van zijn plaatsje, schrijft dus zo vlug mogelijk in.

 

INFO: Fons Geerts, tel. 02 507 01 29

 

 

 

 

 

 

Naar aanleiding van het Nederlandse Welzijnsdebat onder de titel “Moraliseren moet!” pleit Fons Geerts in zijn edito voor het bevorderen van de bespreekbaarheid van (ethische) dilemma’s in de zorg. Hiervoor verwijst hij onder meer naar initiatieven van het Centrum voor Ethiek en zingeving in het welzijnswerk (CEZ) en naar het Ethisch advies nr. 5 van het Vlaams Welzijnsverbond waarin ervoor gepleit wordt dat welzijnswerkers niet alleen hun verantwoordelijkheid opnemen voor de zorgvrager waarmee ze direct geconfronteerd worden, maar ook naar de voorzieningen toe en naar de samenleving.

 

In het debat over het effectiviteitsvraagstuk van de jeugdhulp wordt vaak verwezen naar de termen ‘evidence-based practice’ en ‘practice based evidence’ en naar de verhouding tussen beide. In haar bijdrage “Effectiviteit van de jeugdhulp: een verhaal van schakelende ketens” gaat Valérie Carrette hierop dieper in.

 

Ook in Vlaanderen worden personen met een vroegtijdige handicap ouder dan enkele decennia geleden. Dit resulteert in een veranderde zorgvraag. Aan de hand van een literatuurstudie schetsen Joost Bronselaer en Lut Vanden Boer de veroudering van de populatie van personen met een handicap binnen de zorgvormen van het VAPH, de verschillende keuzeopties inzake zorg en opvang voor deze specifieke doelgroep en de belangrijkste uitdagingen.

 

In opdracht van de CM Dienst voor Herstellenden werd door het HIVA een onderzoek uitgevoerd over de tijdelijke (residentiële) opvang voor zorgbehoevende personen in de thuiszorg. In dit artikel schetsen Georges Hedebouw en Nele Spruytte een beeld van de personen die nood hebben aan dit soort opvang, en de verwachtingen die men heeft ten aanzien van tijdelijke opvang in het algemeen en ten aanzien van de hersteloorden in het bijzonder.

 

In de Campagnetekst “Armoede schaadt de gezondheid” wijst Welzijnszorg erop dat mensen die in armoede leven vaak ook een slechte gezondheid hebben: door een slechte leef- en werkomgeving worden mensen vaker ziek en de dagelijkse stress en de materiële beperkingen van een leven in armoede wegen door op iemands lichamelijke en geestelijke gezondheid. De tekst biedt ook een “beleidsvoorschrift” (met vijf beleidsvoorstellen) voor een goede en betaalbare gezondheidszorg voor iedereen.

 

Verder zijn er de vaste rubrieken: Lezerskring, Kort genoteerd, Publicaties en Agenda.

 

Een los nummer van het Tijdschrift voor Welzijnswerk kost 5,64 euro, een jaarabonnement kost 28,40 euro voor particulieren en 39 euro voor organisaties.

 

INFO: Sabine Van Kogelenberg, tel. 02 507 01 33

 

 

 

 

 

 

INFO: Sabine Van Kogelenberg, tel. 02 507 01 33